ERAKUSKETA IBILTARIA
Emakumeak Aberria Eginez. 100 urte. Durango
EAB Bilbon 1922an abiatu zen arren, 1923ko irailean altxatu zen Primo de Riveraren diktadurak bertan behera utzi zuen haren lana. Ondorioz, Emakume Abertzale Batzaren hedapena Bigarren Errepublikaren etorrerarekin batera gertatu zen. “Euzkadi Euzkotarren Aberria da” leloarekin osatu zen taldea, helburuak izanik Euskadiren askatasun politikoa erdiestea aberriaren aldeko propaganda eginez, euskara berreskuratzea, ume eta emakumeentzako hezkuntza antolatzea, eta elkartasun-zerbitzuak edo giza laguntza ematea.
Durangoko Emakumeak 1931ko urriaren 9an deitu zituzten araudiaren proiektua eztabaidatzeko. Urriaren 22an araudia onartu eta zuzendaritza taldea aukeratu zuten: Encarnación Areitio Gardoy presidenta, Bixenta Garamendi Mentxaka presidenta-ordea, Laura Etxeberria Senperio idazkaria, Anparo Elorriaga Zabala idazkariordea, Begoña Malax-Etxebarria Ortueta diruzaina; Bokalak: Natividad Eriz Azkarate, Margarita Unzalu Arana, Josefina Oleaga Sabarte, Maria Begoña Zabala Madariaga.
EABren banderaren onespena 1931ko azaroaren 21 hasi zen hitzaldia egin baitzuen Amezolak, abertzaletasunaren gainean mintzatuz. Hurrengo egunean, 22an jai handiak ospatu ziren, goizean goizetik hasita kalejira eginez. Santa Marian Miren Malaxetxebarriak zeraman EABren bandera eta mendigoixaleenaren banderaren onespena Francisco Abaitua apaiznagusiaren eskutik egin zen. Meza nagusian Ramon Laborda tenoreak abestu zuen. Alzaa hotelean bazkaldu ostean Ezkurdi plaza beterik zegoen: Eibar, Plasencia, Bergara, Arrasate, Elorrio, Abadiño, Zaldibar, Ermua, Zornotza, Otxandio, Bilbo, Algorta edo Lekeitiotik milaka abertzale etorrita. Mitina Tabira antzokian, besteak beste Mercedes Kareaga mitinlari eibartarra mintzatu zen.
Durangoko EABk lanerako batzordeak antolatu zituen: Euskal-jantzitegia eramateko ardura hartu zuten Encarnación Areitio Gardoy, Natividad Eriz Azkarate, Maria Lejarreta Idigoras, Anparo Elorriaga Zabala eta Josefina Oleaga Sabartek. Antzerkigintza eta kantagintza: Margarita Unzalu Arana, Carmen Alzola Etxebarria, Bizenta Garamendi Mentxaka eta Irune Garrok. Propaganda: Laura Etxebarria Sanperio, Clotilde Zabala Madariaga, Josefina Oleaga Sabarte, Encarnación Areitio Gardoyk. Euskera: Margarita Unzalu Arana, Encarnación Areitio Gardoy, Mercedes Garamendi Mentxakak. Batzokian euskara irakasle izan ziren Irune Garro, Libe Arostegi Arbide eta Gloria Zubia Erdozia. Durangoko ikastola (Euzko ikastola Batzakoa) 1935ean sortu zen, 91 ume guztira eta batzokiko lokaletan. Andereñoak: Genobeba Leibar Etxegibel eta Felisa Aretxaga Motxobe.
Margarita Unzalu Aranak Durangoko berriak idazten zituen Euzkadin “Amagoya” izenpetuta. “Txindokiko Marie” bere ipuinak 1924an “Euskalerriaren Alde” aldizkarian sari bat lortu zuen, eta 1925ean “Euskal Esnalea” aldizkarian. Gloria Zubia Erdozia euskarazko irakaslea izateaz gainera, idazlea eta mitinlaria izan zen. Guda sasoian «A las madres, hermanas y novias de Euzkadi» liburua idatzi eta EBBren kultura sailaren lehen saria jaso zuen. Liburua galdu egin zen. Gloria Zubia Durangoko Udal Batzarreko lehen emakume kide izateaz gainera, buru ere izan zen gerra sasoian. Erbesteratuta egon ostean Iruñean deserriratu zuten. Araba sarean, espioitza lanetan lagundu zuen. GLORIA ZUBIA: Euskaldun ororen betebeharra da gure ikurra Jaungoikua eta lagi-zarra lau haizeetara zabaltzea, horrela mundu guztiak jakin dezan Euzkadiren itzartzea benetakoa dela.
1. argazkia: Gloria Zubia 1932ko mitin batean
2. argazkia: Emakume taldea Tabiratarra Batzokian (1932). Tartean, zirkulu batez inguratuta, Gloria Zubia, haren atzetik Margarita Unzalu.
3. argazkia: Gloria Zubia eta Luis Arregirenkin. 1932an
4. argazkia: Gloria Zubiaren erretratua
